De rozekopeend (Rhodonessa caryophyllacea) werd altijd al als zeldzaam beschouwd, maar is sinds 1949 in India niet meer definitief waargenomen en is alleen bekend van twee exemplaren in Myanmar. Onbevestigde meldingen van waarnemingen van de rozekopeend in 2006 zorgden ervoor dat natuurbeschermers bleven zoeken en probeerden de eerste foto's van een levende vogel te maken, zonder succes. Naast het dieproze hoofd en de nek van de mannetjes leggen deze vogels bolvormige eieren en leven waarschijnlijk in hoge, dichte olifantsgraslanden, moerassen en overstromingsvlaktes.
In 2017 wist het team van een expeditie van de zoektocht naar verloren soorten de rozekopeend niet te vinden in de provincie Kachin in Myanmar. Uit interviews met de lokale bevolking blijkt dat de vogel waarschijnlijk recentelijker aanwezig was bij Indawgyi Lake dan de laatste bekende waarneming van de soort in Myanmar in 1910, mogelijk zelfs zo recent als 2010. GWC (Global Wildlife Conservation) is nu bezig met het beoordelen van de bevindingen van het team en zal biologen en andere experts raadplegen om opties te bekijken voor het voortzetten van de zoektocht naar de rozekopeend.
"De zoektocht is geen egoïstische onderneming, dat is te simplistisch. Ik denk dat er gewoon een soort 'zoekdraad' door sommige mensen loopt." - Richard Thorns, expeditieleider van de rozekopeend
Voor de Britse ontdekkingsreiziger Richard Thorns is de zoektocht naar de rozekopeend al lange tijd een test van veerkrachtige optimisme. Sinds 1997, toen hij voor het eerst las over de verdwenen soort in een bibliotheekboek over ernstig bedreigde vogels tijdens zijn lunchpauze, is Thorns vastbesloten om de rozekopeend te vinden, voor het laatst gezien in India in 1949.
Richard Thorns, op zoek naar de rozekopeend. MET DANK AAN RICHARD THORNS "Ik opende gewoon het boek en daar was het, en het was absoluut verbluffend," zegt Thorns. "Alle andere vogels in het boek vroegen om hulp en de rozekopeend zei: 'vind mij!' Op dat moment realiseerde ik me dat ik niet langer een winkelmedewerker wilde zijn; ik wilde op zoek gaan naar de rozekopeend. En dat is wat ik sindsdien heb gedaan."
Inzicht in het feit dat de rozekopeend waarschijnlijk uitgestorven is in de Indiase staten Assam, Manipur en Bihar, heeft Thorns zich in plaats daarvan gericht op het naburige Myanmar, waar hij sinds 2009 zes expedities heeft gelanceerd. Tussen de reizen door werkt hij extra uren om geld te sparen voor zijn volgende reis. Hoewel het hem nog niet is gelukt om de soort te vinden (maar hij is wel eens in het ziekenhuis beland door kinderen op brommers, gestopt door het leger, ernstig gebeten door een spin, geïnfecteerd door muggen en heeft enkele van de meest ongerepte plaatsen op aarde bezocht), zegt Thorns dat dit niet betekent dat de vogel is uitgestorven, het betekent alleen dat ze nog niet op de juiste plek, op het juiste moment en met de juiste strategie hebben gekeken.
"Ik ben er vrij zeker van dat wanneer het prachtig weer is in het droge seizoen in Myanmar, mensen op zoek zijn naar iets dat er niet is," zegt Thorns. "Ik denk dat het een soort is die veel regen, diep water, enorme ruimte en dicht olifantsgras nodig heeft en, het belangrijkste, isolatie."
Volgens de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten was de eend ooit lokaal verspreid in de wetlands van India, Bangladesh en Myanmar. De soort werd altijd als zeldzaam beschouwd, maar de populaties zijn waarschijnlijk sterk afgenomen als gevolg van jacht en verlies van leefgebied. De rozekopeend is sinds 1949 niet meer definitief waargenomen in het wild in India en is alleen bekend van twee exemplaren in Myanmar (de laatste [dode] rozekopeend werd toevallig bevrijd uit een kraam op een markt in Mandalay in 1910 en bevindt zich nu in het American Museum of Natural History). Het team van Thorns gelooft dat Myanmar de meest waarschijnlijke plek is waar de vogel nog voorkomt.
Daarom zal het team van de zoektocht naar verloren soorten zich concentreren op Indawgyi Lake, waar Thorns gelooft dat de rozekopeend heel kort in de buurt kan broeden tijdens het regenseizoen, voordat hij naar een vallei gaat die het grootste deel van het jaar afgesloten is voor mensen. Omdat rozekopeenden historisch moeilijk te verstoren waren, zal het team van Thorns afhankelijk zijn van olifanten om de overstroomde graslanden te doorkruisen en de Victoriaanse tijgerjagers te imiteren die vroeger hun prooi op olifanten achtervolgden in wat eens de uitgestrekte overstromingsvlaktes van Calcutta waren, nu lang verdwenen. Thorns noemt de olifanten hun "Birmese vierwielaandrijvingen die overal naartoe kunnen gaan".
"Het zal ook hard regenen," zegt Thorns, "maar om iets als een rozekopeend te vinden, moet je iets doen wat niemand anders zou doen! Als je immers wilt dromen, moet je groot dromen."
De eerste expeditie voor de rozekopeend vond plaats eind oktober 2017.
Lees meer over de zoektocht naar de ongrijpbare rozekopeend op de websites www.lostspecies.org of www.atlasobscura.com.